მთარგმნელი: ალექსა ჩიღვინაძე

ჰუმანიტარული მეცნიერებების პროფესორი მარჯორი პერლოფი თავის (მერვე) წიგნს იწყებს შეკითხვით, რომელიც მას დაუსვა ერთმა იუგოსლავიელმა – სტუდენტმა, პოსტმოდერნული პოეზიის და თეორიის სემინარზე, სადაც განიხილებოდა ჯონი კეიჯის, როლან ბარტის, ჩარლზ ბერნსტაინის, სიუზან ჰოუს, ჟაკ დერიდას, სტივ მაკ-კეფერის და ლინ ჰეჯინიანის ნაწარმოებები: “რატომ არ წერენ ისინი კაფკასავით?”

სტუდენტს, რათქმაუნდა მხედველობაში ჰქონდა (წერს პერლოფი), რომ კაფკა (აქ მთავარი არ არის რამდენად რთულია ნაწარმოების აზრი, ან რამდენად ზუსტია მინიშნებათა ქსელი, რამდენად ორაზროვანია ინტონაცია) წერდა პროზას, რომლის სინტაქსისიც იყო აბსოლუტურად გამჭირვალე. პირველივე რეაქცია ზემოთ ჩამოთვლილი ავტორების “ფრაზებზე” და მითუმეტეს თუ ის - მთელი აბზაცი ან გვერდია, მდგომარეობს იმაში, რომ ჩვენ თავს გარკვეულწილად თაღლითობის მსხვერპლად შევიგრძნობთ. არსებობს პოეტთა ჯგუფი (ობიექტივისტებით დაწყებული და “კონკრეტული” პოეტებით დამთავრებული, ეგრეთწოდებულ “ენობრივ სკოლამდე”, ცენტრში კარგათ ცნობილი ჯონი ეშბერით.) რომელთაც დეკონსტრუქციასთან  საკმაოდ “შავბნელი” კავშირი აქვთ და წერენ უაზრო, პრეტენზიულ “სისულელეს”, რომელსაც ლიტერატურად ასაღებენ. ან თუ ამ გამოთქმას დამამცირებლად მივიჩნევთ, გავიხსენოთ პაუნდის ცნობილი “უშუალო დამოკიდებულება საგნებთან”. 

ბუნებრივი და გამჭირვალე პოეზიის ამ მოთხოვნამ, რომელიც მოდერნიზმის ქვაკუთხედად იქცა, არცთუ ცხადი მიზეზების გამო, გზა გახსნა ხელოვნურობისკენ, რომელიც ასოცირდება არა ჯანსაღ მოდერნიზმთან, არამედ მეცხრამეტე საუკუნის დასასრულის ხელოვნებასთან. ამრიგად პოეზიის მნიშვნელოვანი ნაწილი (ან ის რასაც პრეტენზია აქვს პოეზიაზე) წარმოადგენს რთულ – ექსცენტრიულ სინტაქისის, “ბნელ” ენას - უფრო მათემათიკურს, ვიდრე მუსიკალურ ფორმას.

მარჯორი პერლოფი ამბობს, რომ სავარაუდოდ, ის რასაც უწოდებს რადიკალური ხელოვნურობის პოეზიას, მალე უბრალოდ გაქრება. მაგრამ, შესაძლოა იმ დროისათვის ის გავრცელებული იყოს, ისევე როგორც ვირუსი: ინგლისსში ტომ რევორტის, ჯერემი პრინნას და ალენ ფიშერის ნაწარმოებებით; საფრანგეთში – “ულიპოს” ჯგუფის, რომელიც ჯორჯ პერეკის და ისეთი პოეტი-ინტელექტუალების ირგვლივ იყო კონცეტრირებული, როგორებიც იყვნენ ემანუელ ოკარი, კლოდ რუაიე-ჟურნო, ჟაკ რუბო და ანა-მარია ალბიალი; რუსეთში – არკადი დრაგომოშენკოს, ალექსიე პარშიკოვას და დიმიტრი პრიგოვას კონცეპტუალური პოეზიით. ესპანეთში – “ზასტერლე-პრესს” და “პაგინის” მსგავსი ჟურნალების სახით.

ჩვენ ვცხოვრობთ ელექტრონულ კულტურაში. რათქმაუნდა, ეს ტრუიზმია, მაგრამ ჩვენ უნდა გავიგოთ ურთიერდამოკიდებულება ლირიული პოეზიასა, რომელიც ითვლება ყველაზე კონსერვატიულ, “განუზომელ” სფეროდ “მაღალი” ხელოვნებისა და მასობრივი ინფორმაციისა და კომუნიკაციების ელექტრონული საშუალებებს შორის. (მასს-მედია)

პოსტმოდერნიზმი, როგორც ხშირად ამბობენ, წარმოადგენს “დიდი განაყოფის” (ანდრეას გიუისენის ტერმინი) პარადიგმის ცვლილებას მაღალ ხელოვნებასა და მას-კულტურას შორის – პარადიგმისა, რომელსაც მოდერნისტი კრიტიკოსები (მაგალითად ფრანკფურტის სკოლა) აღიქვამდნენ, როგორც აქსიომას. აღარც “სუბლიმაციურ” მოდელია მისაღები, როგორც როზალინ კრაუსი ეძახდა, რომლის თანახმადაც “ხელოვნების დანიშნულება ცხოვრებისეული გამოცდილების სუბლიმირებასა და გარდასახვაში მდგომარეობს, ჩვეულებრივიდან – განსაკუთრებულში, რიგითიდან – უნიკალურში, დაბალიდან – მაღალში – ხელოვანის გამორჩეული გენიისა და ამ ფუნქციის შესრულების უნარის დახმარებით.”

დღესდღეისობით “დიდი განაყოფი” “მაღალსა” და “დაბალ” ხელოვნებას შორის გაქრა. მადონას ახალი კლიპი, რომელიმე სატელევიზიო კომედია, დეზადორანტის რეკლამა, წინასაარჩევნოდ წარმოთქმული სიტყვა, ან გრაფიტი - ისეთივე საინტერესო ობიექტებია კვლევისათვის, როგორც ადრე ბაირონის პოეზია ან ფლობერის პროზა. ხელოვნების და მას-მედიის დისკურსებმა კი არ ჩაანაცვლეს ერთმანეთი, არამედ მათმა ურთიერთდამოკიდებულებამ უჩვეულოდ რთული და მრავალფეროვანი ხასიათი მიიღო.

მოკლედ მერჯორი პერლოფის პასუხი იუგოსლავიელი სტუდენტის შეკითხვაზე იყო შემდეგი: “კაფკას არ ჰქონდა ტელევიზორი”