ეს წერილი შიომ მომიტანა, ჩვენმა თანაკურსელმა, ბაბუინაშვილმა. მისთვის ვიღაც ყრუ-მუნჯ ფოსტალიონს გადაუცია, რომელიც იმ დიდი მიწისძვრისას თავისი სოფლიდან ერთადერთი გადარჩენილა. ეგ მიწისძვრა კარგად უნდა გახსოვდეთ - კავკასიონის ერთი მონაკვეთი ყირაზე რომ დააყენა და ნახევარზე მეტი იქაური სოფლები მიწაში ჩაიტანა, თან ისე, რომ ამბის ჩამომტანი თითო-ოროლა თუ დატოვა. შიომ მითხრა, წერილი არ წამიკითხავს, მაგისთვის არ მეცხელა, მით უმეტეს რომ შენთვისაა განკუთვნილი, ზედ შენი გვარ-სახელი აწერია, ჩვენი საცოდავი კოკას მოწერილი უნდა იყოს, მეტი იმ სოფელში აქედან ასული მე არავინ მინახავს, თან იქამდე ჩემთან გაჩერდა და მე გავაცილეო. იმ დროს ამ წერილის კითხვის თავი ნაღდად არ მქონდა, ყოველდღე მიწისძვრით დაზარალებულები ჩამოჰყავდათ და გადატენილი იყო საავადმყოფო ბოლომდე: სულ გმინვა და კვნესა მედგა ყურში. როგორც ჯანდაცვის განყოფილების ჩინოსან მოხელეს, დილიდან შუაღამემდე იქ ტრიალი მიწევდა და მოსვენების დრო წამით არ მრჩებოდა. სადღაც ორი კვირის თავზე, ყველაფერი მეტ-ნაკლებად რომ ჩაწყნარდა, მერეღა მოვიცალე - ერთ ჩვეულებრივ საღამოსაც, სახლში ადრიანად მისული სავარძელში მოვკალათდი, გაჭუჭყიანებული კონვერტი გავხსენი, ფურცლების დასტა ამოვიღე და კითხვას შევუდექი. 

 

***

 

ძმაო სოსო, ამ წერილს სოფელ პატივადან გწერ, სადაც ამ ერთი თვის წინ, იმ დაწყევლილი საერთაშორისო ჰუმანიტარული პროგრამით გამანაწილა თქვენმა ჯანდაცვის განყოფილებამ. წინდაწინ მინდა გაგაფრთხილო, შეიძლება მეტად აბურდული და გაუგებარი გეჩვენოს ნაწერი, მაგრამ გთხოვ, მაპატიე. შევეცდები მოკლედ ჩამოვყალიბდე, რაც ალბათ ძალიან გამიჭირდება, რადგან დიდ გაუგებრობაში ვიმყოფები და შენი მიხვედრილობის იმედზე ვარ. უფრო ზუსტად, დიდი იმედი მაქვს, რომ ყველაფერს, რაც ჩემს თავსა და გარშემო ხდება, ზუსტ დიაგნოზს დაუსვამ და რამეთი მაინც შემეშველები, თორემ აღარ ვიცი რა წყალში გადავვარდე. აქამდე, ეგრე მიყრილად არაფერი მიწერია. რაც კი თავში მომდის, ყველაფერს დაუფიქრებლად ვყრი ფურცელზე. მოკლედ, შენგან ველი შველას, ჩემო ძმაო... ისე, არ დაგიმალავ და ამ ბოლო დროს, რატომღაც, სულ შენ მახსენდებოდი. შეიძლება არ დამიჯერო და, სიზმარშიაც კი გნახე... თეთრ ხალათში იდექი, მიყურებდი და თვალს არ ახამხამებდი. ისეთი სახე გქონდა, თითქოს რაღაც ძალიან მნიშვნელოვანი უნდა მეთქვა შენთვის. თან ეს სიზმარი სამჯერ ვნახე და სამივეჯერ ზუსტად ერთნაირად. სულშეგუბებულს მეღვიძებოდა. მერე, მთელი დღეები ვფიქრობდი, ნიშანია-მეთქი. შეიძლება ასეცაა... რამდენი ხანია, არ მინახიხარ ისე... ჰოდა, ჩვენი ძველი ახლობლობის ამბავი ერთი და, მეორეც, შენნაირი პროფესიონალი არც კი მეგულება ნაცნობ კოლეგებში. ბევრი რომ არ გამიგრძელდეს, მინდა გითხრა, გასაოცარ ადგილას მოვხვდი. ბუნებაზე და მისთანებზე აბა რა ვთქვა, რა აღარ გვინახავს, აი აქაურმა ხალხმა და მათი ყოფა-ცხოვრების წესმა კი შოკში ჩამაგდო - ეგაა ყველაფრის თავი და თავი და ამ წერილის დაწერის უპირველესი მიზეზი... მსგავსს, ჩვენკენ, დედაქალაქში, ვერავის შეხვდები და ვერც გაიგებ... და განა მარტო ჩვენკენ? სად არ ვარ ნათრევი, ხომ კარგად იცი, მაგრამ - ეს მაინც სულ სხვა ჟანრია. მოკლედ, რაღაც ავანგარდული კინოს მსგავსში გავეჩხირე და ნუგეშად შენღა მყავხარ დარჩენილი. იმედია, რამეს მოიფიქრებ და გადამარჩენ, თორემ კონტრაქტის ვადა სექტემბერში იწურება, იქამდე კი მთელი ხუთი თვეა დარჩენილი. მთელი ხუთი თვე! რა მეშველება, არც კი ვიცი... სულ რაღაც ერთი კვირაა ჩემი აქ ჩამოსვლიდან გასული და უკვე გაძლებაზე ვარ, ნემსებზე ვზივარ, თმა ყალყზე მიდგას, ასე მგონია ცოტაც და ჭკუიდან გადავალ... სხვანაირად ვერც იქნება. ასეთი რამ, არათუ მინახავს, ვერც კი წარმოვიდგენდი ბუნებაში თუკი არსებობდა. მოკლედ, მეტად უცნაურ ისტორიაში გავეხვიე, ჩემო ძმაო - ისე, ამხელა წერილს რა მომაწერინებდა, არც დამიწერია არასდროს. მობილური ტელეფონების მიმართ ხომ კარგად გახსოვს ჩემი დამოკიდებულება - არ მქონია არასდროს, და აწი ხომ საერთოდ აღარ მექნება. რომ მქონოდა, კი შემეძლო ყველაფერი ტელეფონითაც მეთქვა, მაგრამ იმდენია მოსაყოლი, იმდენი, არც კი ვიცი რომელი მობილური აიტანს ამხელა ხარჯს. ამიტომ ასე სჯობს. ისე, კი არის აქედან დარეკვის საშუალება, მაგრამ შენი ამბავი ხომ ვიცი - უცხო ნომერს რა აგაღებინებს და თან კიდევ აქაურების არაფერი მინდა, მით უმეტეს მობილური. მირჩევნია ყველაფერი დაწვრილებით მოგწერო და პასუხს დაველოდო, აქედან მაინც ფეხს ვერ გამოვადგამ, ისეთი სიტუაციაა. ვეცდები არაფერი გამომრჩეს, სინტაქსს და მისთანანს მაინცდამაინც ნუ მიაქცევ ყურადღებას. გახსოვს ალბათ, კალმით ხელში არასდროს ვბრწყინავდი. წერილს ფოსტალიონს ვატან, რომელიც ყველა უცნაურობასთან ერთად ყრუ-მუნჯიცაა და არც კი ვიცი მოაღწევს თუ არა შენამდე ამხელა უსტარი. იმედი მაქვს, რომ - კი. ჰოდა, თუ - კი, მაშინ გაგახარებს ღმერთი, იქნებ მოიფიქრო რამე, თორემ აღარ ვიცი რა პასუხი გავცე იმ კითხვებს, რომლებიც აქაურობის გადამკიდე წამით არ მასვენებენ. 

სოფლის სახელიდან დავიწყებ. ვიდრე ჩავიდოდი, უფრო კი - ავიდოდი, სოფლის სახელწოდებით დავინტერესდი და მისი წარმომავლობის გარკვევას შევეცადე, მაგრამ ბევრი არაფერი გამომივიდა, რადგანაც სამიდან მხოლოდ ერთ ენციკლოპედიაში გადავაწყდი მეტად მწირ და ცოტა არ იყოს უცნაურ ცნობას სოფელ პატივას შესახებ: 

გეოგრაფიული მდებარეობა, მლაშე ტბა, რომლის პირასაც გაშლილია სოფელი, მოსახლეობის აღწერა, ისიც 1979 წლის მონაცემებით, მოქმედი ტრანსმაგისტრალური ბიო-კოსმოსური ანძა (ამ ანძაზეც ვერანაირი ინფორმაცია ვერ მოვიძიე - რაღაც გასაიდუმლოებული ამბავია) და კიდევ ერთი უცნაური რამ: იმ ენციკლოპედიაში სოფელი პატივა, გეოგრაფიულად, მსოფლიოს ცენტრად თუ ჭიპადაა მოხსენიებული, ანუ თურმე სოფელი პატივა დედამიწის ზუსტად შუაგულ წერტილს წარმოადგენს. არ ვიცი, იმ ენციკლოპედიის შემდგენლებმა ეგეთი რა მონაცემებით იხელმძღვანელეს და საიდან შემოხედეს დედამიწას, მაგრამ ეგრე რომ ეწერა - ფაქტია. იქნებ მაგის ბრალიცაა ყველაფერი, რაც აქ ხდება. არ ვიცი, ჩემო სოსო - რაც არ ვიცი, მართლა არ ვიცი. მოკლედ, ხელი ჩავიქნიე და გადავწყვიტე, ასვლისთანავე გამერკვია მინიმუმ სოფლის სახელწოდების წარმომავლობა მაინც. ერთს კი გეტყვი - სოფელი პატივა სამი ათასი მეტრის სიმაღლის ზეგანზეა გაშლილი და გაოხრებული ძველისძველი გზის, რომელსაც გზის აღარაფერი სცხია და ერთადერთი საცალფეხო ბილიკის გარდა, იქამდე არაფერი ადის. 

მძღოლმა “ვილისით” ქვედა სოფელში დამტოვა, მედ-პუნქტში, სადაც, ასევე ამ პროგრამით, ჩვენი შიო დამხვდა განაწილებული. შიო ხომ გახსოვს, ბაბუინაშვილი? უნდა გენახა, რა გაუხარდა, რომ დამინახა... გაგიჟდა-გადაირია, კარგადაც მიმიღო, სუფრაც დიდებული გამიშალა. სხვათაშორის, მშვენივრადაა მოწყობილი. ერთი კია, საკმაოდ შეჭაღარავებულა, თორემ ისე არა უშავს: ადრინდელივით გაბანჯგვლული, ახმახი და უზარმაზარია, ანუ ისევ ნამდვილი `ბაბუინია~. ძველებურად ჩავუფინეთ, გავიხსენეთ ამბები, რაღაც-რუღაცები... რას აღარ გადავწვდით. თავისთან გამათევინა ღამე, საღამო იყო და პატივასკენ დაძვრას იმ ღამე-ბნელში აზრი არ ჰქონდა - სადმე გადავიჩეხებოდი. ჰოდა, მეც სუფრაზევე შევუდექი პატივას შესახებ ცნობების შეგროვებას, მით უმეტეს რომ, შიოს გარდა, სუფრაზე ორნიც იყვნენ, ადგილობრივები.

- იშვიათ ადგილზე ადიხარ, ძმაო. - მითხრა იქვე ერთ-ერთმა და თვალი თვალში გამიყარა. - გაფრთხილდი... მეტს ვერას გეტყვი. 

- ჩვენებრს იქ არ აუდგამს ფეხი, რაც ის ეშმაკობა დაირჭეს. არც იქიდან ჩამოსული გვინახავს ვინმე. ხმა დადის, აღარა ვჭირდებით ეგეთებიო... ერთი კოსტა-ფოსტალიონი დაძვრება თვეში ერთხელ, მაგრამ რას გეტყვის, ბავშვობიდან ყრუ-მუნჯადაა. - მითხრა მეორემ და ღვინო ჩამოასხა. 

ცოტა არ იყოს, დავიზაფრე, ჩემო სოსო. უფრო წვრილადაც ვცადე გამომეკითხა სოფელ პატივას შესახებ, მაგრამ შევატყე, მაინცდამაინც არ ეხალისებოდათ ამ თემაზე საუბარი. მერე მითხრა შიომ, ამათ ნუ დაუგდებ ყურს, ეგრე იციან აქ ყველაფრის გაზვიადებაო. მაინც ვერ მოვისვენე. საბოლოოდ, იმ მწირ და ბუნდოვან ცნობებს, რაც ხელს მქონდა, დაემატა ის, რომ სოფელ პატივაში ტელეგრაფი და ელგაყვანილობა არ არსებობს, ვინაიდან თავის დროზე დაწყებული საქმე ბოლომდე არ მიუყვანიათ. წყლის პრობლემას სოფლის წყარო წყვეტს. ძირითადად მისდევენ მეძროხეობას. ამ ხუთიოდე წლის წინ, ძველი ეკლესიის ნანგრევების ადგილას ტრანსმაგისტრალური ბიო-კოსმოსური ანძის დარჭობას სოფელში დიდი ვნებათაღელვა გამოუწვევია: რადიაციული დასხივების საშიშროების წინაშე დამდგარი სოფლის მოსახლეობა სახელმწიფოს იმის დაუშოშმინებია, რომ ყველასთვის უფასო და განუსაზღვრელკრედიტიანი მობილური ტელეფონები დაურიგებია და ამის ჩაუჩუმებია. ერთს ვერ მივხვდი - მობილურებს რითი ტენიდნენ იმ უდენობაში, მაგრამ შიომ ამიხსნა: იმ ანძას ისეთი სიმძლავრის გამოსხივება აქვს, მობილური აპარატები საერთოდ არა ჯდებიანო. არ გინდა დაიჯერო? ეგ კი არა, როგორც ამბობენ, სახლებში, თავის დროზე ელექტრობის იმედით შეძენილ-დამონტაჟებული ნათურები იმავე გამოსხივების გამო მუდამ ანთებულია, ანუ უშუქობა, როგორც ასეთი, მეტად უცხო რამაა სოფლისთვისო. ნამდვილ სიგიჟეს ჰგავდა ეს ყველაფერი, მეტი რა დავარქვა, მაგრამ ჩავედი და ჩემდა პირის დასაღებად წმინდა წყლის სიმართლე კი აღმოჩნდა. სახელის წარმომავლობას რაც შეეხება, როგორც იმ ორი ადგილობრივიდან ერთ-ერთმა გამიმხილა, პაპიჩემისგან ვიცი, ადრე დიდის პატივით იცოდნენ სტუმრის დახვედრა პატივაში და სახელიც იქიდან მოდისო.

- ეგ უწინ იყო. ძლიერ უწინ. - შეუსწორა მეორემ და თავისთვის ჩაიფხუკუნა.

მოკლედ, რაღაც უხეიროს კი მიგრძნობდა გული, მაგრამ იმას კი ნამდვილად არ ველოდი, რაც იქ დამხვდა. ყველაფერს დაწვრილებით გიყვები, ხომ ხვდები. ასეთები ცხოვრებაში ძალიან იშვიათად ხდება, და ისიც შეიძლება სულ არ მოხდეს, მაგრამ რაღა მე უნდა დამმართნოდა, რა შევცოდე ეგეთი, ეგ არ მესმის. 

ის ღამე როგორც იქნა გადავაგორეთ მე და შიომ. ის ორნი, ადგილობრივები, ადრევე გაგვეცალნენ. მალე კი შეთვრნენ და ვიფიქრე, რამე კიდევ დავაყაჭინებ სოფელ პატივაზე-მეთქი, მაგრამ არაფერი გამომივიდა. როგორც კი ამ თემას მივადგებოდი, თითქოსდა ირცხვენდნენ, ულვაშებში ეღიმებოდათ და კრინტს არა ძრავდნენ. მე და შიო კიდევ, ლამის გათენებამდე ვისხედით და რა აღარ გავიხსენეთ - ინსტიტუტის ამბები, აქეთურ-იქითური. შენც გადმოგწვდით. სოფელ პატივაზე შიომაც ბევრი არაფერი იცოდა. ერთი კი თქვა: მე რაც გამიგონია, ერთი მიგდებული, მივიწყებული და უპატრონო სოფელია, კონტაქტი თითქმის აღარ აქვთ ბართან და არავინ იცის იქ რა ხდება დაზუსტებითო. ერთადერთი, თვეში ერთხელ სამხედრო ვერტმფრენი ჩადის იმ ანძის შესამოწმებლად და იმავე დღეს უკან ბრუნდებაო. ესეც იმდენად გასაიდუმლოებული ამბავია, არავინ იცის ის ანძა საერთოდ რა ჯანდაბადაა იქ დარჭობილი და რას ემსახურებაო. აღარ ჩავეძიე, თუმცა კი, დილაუთენიას, ჩემს უზარმაზარ ზურგჩანთაში, სადღაც ფსკერისკენ ჩაჩურთული გაზის პისტოლეტი, ყოველი შემთხვევისთვის, მაინც ზედაპირზე მოვაქციე. წინასწარ გეტყვი, ჩემო სოსო, პისტოლეტი სოფელ პატივაში ჯერჯერობით არაფერში დამჭირვებია, რადგანაც საამისო საბაბი არავის და არაფერს მოუცია, მაგრამ რა ვიცი, ყველაფერი ხდება და ისეთ მდგომარეობაში ვარ, მთლად თავის მოსაკლავად არ გამოვიყენო, იმას ვშიშობ. 

ბევრი რომ აღარ გავაგრძელო, შიომ დილაადრიან სოფლის ბოლომდე გამაცილა. პატივასკენ მიმავალი ძველი გზით ასვლას აზრი არ ჰქონდა, ვინაიდან ლოდების უზარმაზარი ნატეხებით იყო გადახერგილი. მის პარალელურად მიმავალი მეორე გზაFკი სოფლის ბოლოსკენ ვიწროვდებოდა, ბილიკდებოდა, განზე უხვევდა და კაი ძნელი აღმართი იწყებოდა. სწორედ მას დავადექი ჩემი ზურგჩანთიანად. 

ყველაზე მეტად ერთი საჩუქრით გამახარა შიომ და ფაქტიურად, წელში გაწყვეტასაც გადამარჩინა - გორგოლაჭებიანი და თოკიანი ხის დაფა იყო, რომელზეც ჩემი ზურგჩანთა დამიმაგრა (ზურგით იმხელა ჩანთას იმ აღმართზე რა აიტანდა, არც კი ვიცი. მთელი ხუთკილომეტრიანი, მიხლართული, კლდოვანი ბილიკი ფეხით იყო ასავლელი) და გზა დამილოცა. მერე გემრიელადაც ჩავეხუტეთ ერთმანეთს, მშვიდობა ვუსურვეთ და ეგრეც დავშორდით. მე თოკის ბოლო მარჯვენა მუჭზე დავიხვიე და ასე თრევა-თრევით ავუყევი აღმართს.

გზაში საინტერესო არაფერი მომხდარა. ერთადერთი, რაც უფრო ზემოთ მივიწევდი, ბუნება მით მეტად იცვლიდა იერს. თავიდან არაფერი შემეჩხერებულა, არც ხე, არც ბუჩქი. უბრალოდ, ფერებმა იწყო ცვლა. თავიდან დაღლილობას მივაწერე - სიმწვანე სილურჯეში გადადიოდა, წითელს კი თითქოს ცეცხლი ეკიდა, ისე კვასკვასებდა, მაგრამ მერე და მერე, მივხვდი, რომ დაღლა კი არა, სიმაღლე, წნევა და კლიმატი ყველაფერს თავის შეფერილობას აძლევდა. ნახევარი გზა არ მქონდა ავლილი, ქვედა სოფელი, სადაც ჩვენი შიო დავტოვე, საერთოდაც ნისლმა გადაფარა. ისეთი შეგრძნება დამეუფლა, თითქოს ღრუბლებს ზემოთ ვიდექი, ცაში. აღარ დავწვრილმანდები, სად შევისვენე და როგორ წავიხემსე. სადღაც საღამოსკენ, ხუთი იქნებოდა შესრულებული, როგორც იქნა ვუწიე ზეგანს და ამოსასუნთქად, სულ მთლად გალუმპული, ლოდის ნატეხზე ჩამოვჯექი. დაღლილობისგან თვალებში იასამნისფერი რგოლები დამიდიოდა. პირი მიშრებოდა. სმენადახშულს ყურებში რაღაც უცნაური ბუბუნი მედგა. მერეღა მივხვდი, ეს ბუბუნი კი არა, ზუზუნი იყო, უფრო სწორად კი ბზუილი. წარმოიდგინე ერთდროულად უამრავი ბუზის ბზუილისმაგვარი ხმა. ქანცგაწყვეტილი ხშირ-ხშირად ვსუნთქავდი და ფიქრის თავი აღარ მქონდა. ცოტა რომ მოვსულიერდი, ჩანთა ფეხებთან მოვიგორე, იქიდან ჩემი სამხედრო დურბინდი ამოვიღე, მოვიმარჯვე და სოფელს გავხედე. 

ერთი შეხედვით არა უჭირდა: სახლები ერთმანეთისგან შორიშორ იდგა. ხეები საერთოდ არ ჩანდა, უფრო ბუჩქი და ეკალ-ბარდი სჭარბობდა, ეს ბზუილი კი მაინც მესმოდა. მერე ხალხიც დავინახე - დიდ მდელოზე, ნაირფერი ძროხების ჯოგთან შეგროვილები და ისიც მხოლოდ მამაკაცები. ისე იყვნენ გახევებული, თითქოს რაღაცას ელოდნენ, ან ყურს უგდებდნენ, თან ხელში რაღაც ერთნაირი ფორმის საგნები ეჭირათ, მაგრამ ვერ გავარჩიე რა (მერე გავიგე, რომ ეს საგნები მოკლე ნიჩბები, ანუ, ასე ვთქვათ, ხელის “ლაფატკები” იყო). 

სოფლის მეორე მხარეს უზარმაზარი ანძა იყო აღმართული, ჩემო სოსო. ფორმით ეიფელის კოშკს წააგავდა, თუმცა კი შორიდან კიდევ უფრო მაღალი ჩანდა. აი, იქაურმა ცამ და ტბამ კი მართლა მომნუსხა, უფრო კი მისმა მჭახე შეფერილობამ. მსგავსი სილურჯის ცას, ჩემო სოსო, ვერც კი წარმოვიდგენდი ოდესმე თუ ვნახავდი და არც ასეთი სიმწვანის ტბის არსებობას დავიჯერებდი. კაი ხანს მიდამოს თვალიერებაში ვიყავი, ვტკბებოდი და ვისვენებდი, ამხელა აღმართის ამოვლა მართლაც არ იყო ადვილი. მერე, უცებ, შევნიშნე რომ შემამჩნიეს (მოტიტვლებულ გორაკზე ვიჯექი და ალბათ ყველა მხრიდან ვჩანდი), რადგან სოფელში სხვანაირი მისვლა-მოსვლა, რაღაც გაუთავებელი წკრიალის ხმა და ფაცი-ფუცი ატყდა. ტყის პირას შეგროვილებიც აფორიაქდნენ. ყველა ჩემკენ იჩრდილავდა შუბლს. მივხვდი, უხერხულობა შემქონდა სოფლის ცხოვრებაში, ამიტომ ბევრი არც მიფიქრია - გორგოლაჭებიან დაფაზე გამობმულ თოკს ხელი მოვავლე და ნელი ნაბიჯით დავეშვი სოფლისკენ. 

გზად სულ ჩირგვები და ლოდების მოზრდილი ნატეხები მხვდებოდა და პირველ დიდ უცნაურობას სწორედ აქ ვეზიარე, ჩემო სოსო. პირდაპირ გეტყვი, ეს იყო მეტად უსიამო სუნი, რომელიც, რაც უფრო ვუახლოვდებოდი სოფელს, იმ ზემოთნახსენებ ბზუილთან ერთად, მით უფრო მძაფრდებოდა. საზოგადოებრივ საპირფარეშოში ალბათ ყოფილხარ, ჩემო სოსო და იქაური სიმყრალეც უნდა გახსოვდეს. პირდაპირ გეტყვი, მიახლოებით მსგავსი სურნელი იდგა ირგვლივ, ყველგან. ჰაერიც და მიწაც ამ სუნით ყარდა. დაუმატე ამ ყველაფერს ის ბზუილი. ცხვირზე თითები მოვიჭირე, მაგრამ რას ვუშველიდი - თითქოს კანითაც ვგრძნობდი ამ საზიზღარ და აუტანელ სუნს, ხოლო ბზუილი კი მესმოდა და მესმოდა. ვერაფრის მივხვდი, რა ხდებოდა, თუმცა დაღმართი მაინც იოლად ჩავიარე და გავივაკე. 

აქ კიდევ უფრო საშინელი, ამაზრზენი ყროლი და ხმაური იდგა. ანდა რომელი ყროლი. რაღა დავმალო და პირდაპირ გეტყვი - განავლისა და ოფლის სუნით იყო, ჩემო სოსო, იქაურობა აქოთებული. ერთი პირობა ვიფიქრე, ვგიჟდები-მეთქი, მაგრამ არა, სიგიჟე აქ არაფერ შუაში იყო: ყველგან, ირგვლივ, მსგავსი სუნი ტრიალებდა და რაც უფრო ვუახლოვდებოდი სოფელს, მით უფრო მძაფრდებოდა. და მაინც, ჩემო სოსო, ხომ იცი, რა უბედურ-ამაზრზენი არსებაა ადამიანი, გაჭირვება ანახე და რას არ შეეჩვევა და შეეგუება. ჰოდა, მინდა გითხრა, მეც მეტად იოლად დამემართა ზუსტად იგივე. წარმოიდგინე, ლამის გულისრევამდე ვიყავი მისული, რომ ჩემდა გასაოცრად, იმის მაგივრად წამოეზიდებინა, ცუდად გავმხდარიყავი, ან რამე ეგეთი დამმართნოდა, პირიქით: ძალიან უცნაურად, უცებვე გადამიარა ყველაფერმა, ანუ ამ საზიზღარი ჰაერის ამდენი ხნის სუნთქვამ თავისი ქნა და მეც ნელ-ნელა, ნაბიჯ-ნაბიჯ დავიწყე ამ სისაძაგლესთან შეგუება, თუმცა, ვაი ამ შეგუებას. 

სოფლის შესასვლელთან მისულს, ჩემო სოსო, სადაც ის სუნი და ბზუილი რაღაც აუტანელი სიმძაფრით იდგა, ლამის მთელი სოფელი შემომეგება. კაცები, ქალები, ბავშვები, მოხუცები, ყველანი იქ იყვნენ, ასე ასსამოცდაათამდე ადამიანი, და ყველას ხელში მობილური ტელეფონი ეჭირა - ეგრე იყო, არ ვამეტებ არაფერს. მაშინვე შევამჩნიე, მეტად უნდო მზერით მიყურებდნენ (ეგ არ გამომეპარება, ხომ იცი, რა ჩათლახიც ვარ), თითქოს რაღაც ავი და ვერაგიც დაუდიოდათ თვალებში, ანდა რა გასაკვირი იყო, - როგორც მერე გავარკვიე, მართლაც ლამის პირველი უცხო ქვეითი ვიყავი, ვისაც იქ ბოლო ხუთწლეულში, ანძის დარჭობის შემდეგ აედგა ფეხი. რა ჯანდაბა უნდა მექნა - ნაძალადევი ღიმილით მივუახლოვდი, ჩემო სოსო, მივესალმე, კაცებს ხელი ჩამოვართვი და რაც შეიძლებოდა თავაზიანად წარვუდგინე თავი. მინდა გითხრა, ყველანი ერთი-მეორეზე უარესად ყარდნენ. ყარდნენ ერთი და, ძროხებს რომ ბუზები ესევიან ხოლმე, ზუსტად ასევე, მრავლად ეხვიენ მათაც ბუზები, თან საშინელზე საშინელი სუნი ასდიოდათ, მაგრამ რა გაეწყობოდა - თავს მოვერიე, დავძლიე ზიზღი და არაფერი შევიმჩნიე. პირიქით, სახეზე უდარდელი ღიმილიც კი გადავიჭიმე. მაინც მეტნი იყვნენ და ეგეთ ადგილებში, როგორც გადმოცემით ვიცი, ძალა ყოველთვის ხნავს აღმართს - დაღმართზე ხომ სულ აღარაა საუბარი. ხმა არ გაუღიათ, ისე შემომარტყეს ფართო წრე და კაი ხანს იმ ამაზრზენი ბზუილის თანხლებით მათვალიერეს. დაძაბულობა რომ განმემუხტა, ვცადე ორ სიტყვაში (უფრო კი ალბას ორმოცში) ამეხსნა სოფელ პატივაში ჩემი ეგზომ მოულოდნელი ვიზიტის მიზეზი. არ დამზარებია, უცებვე განმეორებით წარვუდგინე თავი - გავეცანი უფრო წვრილად, მოვყევი ვინ ვიყავი, საიდან, რატომ, რა მეკისრა და დღეის იქით რა მევალებოდა. თავიდან, კარგად ვერ (კარგად კი არა, საერთოდ ვერ) გაიგეს ვერაფერი, ჩემო სოსო. მუნჯად იდგნენ და არ ტოკდებოდნენ. კიდევ უფრო რომ დავწვრილმანდი, მთლად სიტყვებად ვიქეცი და დეტალებში გავუმეორე ყველაფერი, ჩემდა მოულოდნელად მობილურები მოიმარჯვეს, ერთმანეთთან რეკვა (მიუხედავად იმისა, რომ გვერდიგვერდ იდგნენ) და ტელეფონებში ჩურჩული ატეხეს. პირველად აქ გავვოგნდი. პირი ღიად დამრჩა, მაგრამ ამით რას შევცვლიდი. განცვიფრებამ რომ გადამიარა, მივხვდი, რომ წვალების (თუმცა კი ძალიან მძიმედ) წვდებოდნენ ჩემი ნათქვამის არსს. 

კაი ხანს ებუტბუტებოდნენ ერთმანეთს ტელეფონებით, მერე კი, უცებ, ანძის მხრიდან რაღაც უცნაური, მოგუდული ხმა გაისმა (გონგივით) და უნდა გენახა, ჩემო სოსო, როგორ გაიხარეს: ერთხმად აჟრიამულდა დიდი და პატარა. ერთი ტაში არ შემოუცხიათ, თორემ, აი, როგორც ჩვენთან, ადრე, სტადიონზე იცოდნენ `დინამოს~ დაგუგუნება, ისე მძლავრად კი დააქუხეს:

- ექიმ! ექიმ! ექიმ! ექიმ! - ეს იყო და მობილურ აპარატებზე ყველამ თავისი ზარი ჩართო და ამ გამაყრუებელი წკრიალის ფონზე დოინჯშემოყრილები აროკდნენ. ბუქნავდნენ და ხტოდნენ, ჩემო სოსო - თვალს არ ვუჯერებდი. შედარებით მძიმე წონისანი უფრო მსუბუქებს ხელში იყვანდნენ და მთელი ძალით ისროდნენ ჰაერში, თან გუნდად რაღაც უცნაური ჟღერადობის სიტყვებს ისროდნენ. მე ამ დროს ნაძალადევად გაბადრული ვიდექი და ადგილზე ვცქმუტავდი. საერთოდ აღარ მახსოვდა ის აუტანელი, საზიზღარზე საზიზღარი სუნი თუ გამაყრუებელი ბზუილი, ირგვლივ რომ იდგა და ყველას და ყველაფერს აუტანელი სიმძაფრით ასდიოდა. მერე საერთოდ გამაოგნეს, ჩემო სოსო: არ დაიჯერებ და ჩემი ჩანთიანად ხელში ამიტაცეს, ადგილზე სამჯერ დამაბზრიალეს და ისევ იმ ტელეფონის ზარების წკრიალის თანხლებით წამიღეს. თავი კინოში მეგონა. სპილოზე თუ მჯდარხარ, სოსო? მიახლოებით ეგეთი შეგრძნებაა, ხალხს ხელში ატატებული რომ მიჰყავხარ - ყველაფერს ზემოდან დაჰყურებ და ძალიან დიდი გგონია სხვებთან შედარებით თავი. ლამის მთელი სოფელი შემომატარეს იმ “ექიმ-ექიმ”-ის ყვირილ-ძახილით. ორღობე და შუკა არ გამოუტოვებიათ. ჯერ წყარო მანახეს - მაღალი, კვერცხის ფორმის ლოდი, რომელსაც შუაგულში ნახვრეტი აქვს და იქიდან ცივზე ცივი წყალი მოჩქეფს. მერე მლაშე ტბასთან მიმიყვანეს. ერთი პირობა შევშინდი, შიგ არ ჩამაგდონ-მეთქი, მაგრამ მსგავსი აზრადაც არ მოსვლიათ. უბრალოდ, ბავშვები შეცვივდნენ ტანსაცმლიანად ტბაში და წყალი გამაყრუებელი ჟრიამულის თანხლებით ააშხეფეს. ტბა ახლოდანაც ისეთივე ხასხასა მწვანე ფერის იყო, როგორიც შორიდან ჩანდა. მის პირას სხვადასხვა ზომის კუები დაღოღავდნენ, თავად ტბის ზედაპირი კი ალაგ-ალაგ გამჭვირვალე მედუზების მსგავსი ფენებით იყო დაფარული. მერე ანძისკენ აიღეს გეზი. ამხელა კონსტრუქცია, ჩემო სოსო, არსად მინახავს. როგორც მივხვდი, სულ ნაწილ-ნაწილ, ალბათ ვერტმფრენებითაა ამოზიდული და ადგილზე დამონტაჟებული - ისე, ამხელა უბედურებას რა ამოათრევდა ამ სიმაღლეზე. ანძასთან ამათი მობილურების წკრიალი კიდევ უფრო გამკვეთრდა. ყველა ზარი რაღაცნაირად, ძალიან მჭახედ ჟღერდა. სწორედ აქ დამეუფლა პირველად მეტად უცნაური გრძნობა, თითქოს დამავიწყდა რომ ექიმი ვიყავი, ჩემი სახელი და გვარიც ამომეშალა მეხსიერებიდან, მთელი წარსულიც უცებ გაქრა, ყველა ადამიანი, ვისაც კი ვიცნობდი, ერთბაშად ამიორთქლდა ტვინიდან და გონებაში რაღაც უზარმაზარმა სიცარიელემ და მხოლოდ აწმყოს მკაფიო, პირუტყვულმა შეგრძნებამ დაისადგურა. უცებ მიქცევ-მოქცევის ხმა გავიგონე და აშკარად დავინახე, ალბათ შინაგანი მზერით, თუ როგორ მიმოიქცეოდა ჩემში ჩემივე სისხლი. ეს უცნაური განცდა სულ რაღაც ათიოდ წამს თუ გაგრძელდა, ანუ ზუსტად იქამდე, ვიდრე ანძას ჩემთან ერთად დაარტყამდნენ წრეს. ანძას რომ გამოვეცალეთ, ყველაფერი მომენტალურად აღმიდგა მეხსიერებაში, თუმცა კი სულ მთლად გალუმპული ვიყავი, ანუ გაოფლილი და მივხვდი, რომ ეს ჩვეულებრივი ოფლი აღარ იყო - მისი გადამკიდე მეც უკვე კაი ლაზათიანად ვყარდი. ეტყობა, იმ უცნაური შეგრძნებისას სხეულიდან არა უბრალო ოფლმა, არამედ სულ სხვა ნივთიერებებმა გამოჟონა. ქიმია ხომ გახსოვს, ჩემო სოსო, მთელი მენდელეევის ტაბულა ხომ შიგა გვაქვს ადამიანებს. ძაღლებიც ხომ მხოლოდ მას უყეფენ, ვისაც ეშინიაო, ანუ შიშისას რაღაც სუნს გამოყოფს ადამიანი და ძაღლებს სწორედ ეს სუნი ესმითო. ძალიან დიდი შიშის სუნი იყო ალბათ ესეც, ან რაღაც ამდაგვარი. ძაღლმა კი არა, მეც კი ვიგრძენი - სხვა რა დავარქვა, არ ვიცი. ბოლო-ბოლო, ეს უცნაური ექსკურსიაც მშვიდობიანად დასრულდა: ასე ხელში ატატებული მიმიტანეს საკმაოდ დიდი ეზოს Qჭიშკართან და მხურვალე ოვაციების თანხლებით შემიტან-დამაბინავეს ერთსართულიან და მრავალოთახიან სახლში. კაი მოზრდილი ოთახიც გამომიყვეს, ცარიელი და ცალფანჯრიანი (ფანჯარა იმ ანძას გაჰყურებდა) უცებვე გამიწყეს და ფეჩიც ამიგუზგუზეს, თან ჭიანჭველებივით ირეოდნენ ოთახიდან ოთახში და ფეჩთან შეშის მაგივრად ძროხის გამხმარ ფუნას ახვავებდნენ. სავახშმო სუფრა სასადილო ოთახში მდგარ დაბალ ტაბლაზე გაშალა სახლის პატრონმა და სხვებს მეტად აღარ შევუწუხებივართ. ამ სახლის პატრონს, როგორც მივხვდი, სოფელში სხვანაირ პატივს სცემენ, მისი სიტყვა ყველგან ჭრის და ხშირად ბევრისთვის კანონიცაა - თავის დაკვრით გამომემშვიდობა ყველა. ერთი შეხედვით, თითქოს ჩვეულებრივი, სოფლელი, უბირი და კეთილი ადამიანები ჩანდნენ, მაგრამ ყველაზე მთავარი და შემაწუხებელი ისევ ის სურნელი და ბზუილი იყო, შინ და გარეთ, ყველგან ერთნაირი სიმძაფრით რომ იდგა. 

ყველანი რომ დაიშალნენ, ოჯახის უფროსმა ხელკავი გამომდო, ცალი წარბის აწევით გამიღიმა და მისი მრავალოთახიანი სახლის თვალიერებას შევუდექით. ოთახიდან ოთახში მეტად უცნაურად, ხმისამოუღებლად გადავყავდი და რა გაეწყობოდა, ყველაფერს ჩემით უნდა მივმხვდარიყავი, უბრად მეთვალიერებინა სახლის ინტერიერი და თავი კეთილგანწყობით მექნია. 

პირველ სამ ოთახში არავინ დაგვხდა - მხოლოდ ავეჯი იდგა, ისიც მეტად უხვად, ძველისძველი, მიახლოების ჩვენი ბავშვობისდროინდელი. ყოველ მათგანს - კარადას, სერვანდს, ტუმბას თუ სავარძელს სახლის პატრონი ხელისგულს ადებდა და სევდიანად მიღიმოდა. მეც თავს სინანულნარევი ღიმილით ვუქნევდი. 

მეოთხე ოთახში მკვეთრად განსხვავებული სიტუაცია დაგვიხვდა - ჯერ ერთი რომ ავეჯის მხრივ იყო ხალვათობა, და მეორეც, ოთახის შუაგულში მდგარ ბორბლებიან სავარძელში საოცრად ბებერი, უზომოდ სახედანაოჭებული ქალი იჯდა (როგორც მივხვდი, სახლის პატრონის დედა). დედაბერს ცალ ხელში მობილური, ხოლო მეორეში კი ბუზის საკლავი ეჭირა და დანისლული მზერით კედლის რომელიღაც წერტილს იყო მიშტერებული. თან რაღაცას გაუჩერებლად, თუმცა კი გაურკვევლად ბუტბუტებდა. 

აქ პირველად ამოიღო სახლის პატრონმა ხმა და ხელი დედაბრისკენ გაიშვირა:

- ცჰემი დედა!

- ძალიან სასიამოვნოა, თქვენი გაცნობა, ქალბატონო. მე თქვენი სოფლის ახალი ექიმი გახლავართ. - შევეცადე რაც შეიძლებოდა თავაზიანად, ღიმილით წარმედგინა თავი, მაგრამ მას არათუ ყურადღება მოუქცევია, ჩემკენ არც კი გამოუხედავს. ბუზის საკლავმომარჯვებული ისევ კედელს შეჰყურებდა და კვლავაც გაუთავებლად ბუტბუტებდა. 

იქვე, ყვითელ ღამის ქოთანზე, პატარა, ასე ხუთიოდე წლის გოგო მოკალათებულიყო, გულში მკვდარი ბუზებით სანახევროდ სავსე სამლიტრიანი ქილა ჰქონდა ჩახუტებული და დედაბერს აჰყურებდა.  

- ცჰემი სჰვილი! - გაიშვირა ამჯერად პატარა გოგონასკენ ხელი სახლის პატრონმა.

მე გოგონას ზრდილობის ნიშნად თავზე ხელი გადავუსვი.

- რა გქვია, პატარავ? - დავეკითხე ღიმილით, მაგრამ ბებიამისის არ იყოს, არც გოგონას გაუცია ჩემთვის ხმა. ორივენი მეტად უცნაურად იყვნენ გაყურსულები. 

უეცრად, დედაბერმა ბუტბუტი შეწყვიტა, საოცარი სისწრაფით წაგორდა მოპირდაპირე კედლისკენ და ბუზის საკლავი კედელს მთელი ძალით თხლიშა. ეს იყო და პატარა გოგონაც წამოიმართა ფეხზე, ოღონდ ისე რომ უკანალიდან ღამის ქოთანი არ მოსცილებია, კედლისკენ წაბაჯბაჯდა, ძირიდან მუჭით მოხვეტა დედაბრის მოკლული ბუზები, ქილაში ჩაყარა და კვლავაც ღამის ქოთანზე დაჯდა. დედაბერიც ისევ ძველებურად გაიყურსა და გაურკვეველი ბუტბუტი განაგრძო. დაბნეულმა სახლის პატრონს გადავხედე. მას უზომოდ აღტაცებული სახე ჰქონდა. გუნებაში კი გავიფიქრე, ჩემო სოსო - ესენი ვერ უნდა იყონ ყოჩაღად-მესქი, მაგრამ ხმამაღლა აბა რას ვიტყოდი. 

იქიდან გვერდითა, საკმაოდ ბნელ ოთახში გადავინაცვლეთ. სიბნელეს თვალი რომ შევაგუე, მერეღა გავარჩიე - ფართო საწოლზე ფეხმძიმე ქალი ესვენა (სახლის პატრონის ცოლი) და ერთნაირ რიტმში, გაუთავებლად და საშინელი ხმის გმინავდა:

- ოუჰ... აუჰ... აუჰ... ოუჰ... ოუჰ... აუჰ... აუჰ... ოუჰ...

- ცჰემი ცოლი! - გაიშვირა ხელი სახლის პატრონმა მისკენ და მე უკვე ხმის ამოღება ვეღარ გავბედე, ვინაიდან ქალს თვალები დახუჭული ჰქონდა, გმინვას განაგრძობდა და ჩვენი ოთახში შესვლა არც გაუგია. 

სხვა ოთახებში ადამიანებს აღარ გადავყრივართ, თუმცა კი ყოველ მათგანში დაახლოებით ნახევარი წუთით მაინც ვყოვნდებოდით. ბინის პატრონი ხელს უკვე უბრად და ისევ სევდიანი ღიმილით იშვერდა აქეთ-იქით და მეც ყველაფერს ყურადღებით ვაკვირდებოდი. ყველა ოთახი ასევე ძველისძველი, გადაქერცლილი ავეჯით იყო გადავსებული და ყველგან, ჩემო სოსო, ისევ და ისევ ის უსიამო სუნი იდგა. 

მაშინ ჯერ კიდევ ვერ ვხვდებოდი ბოლომდე, ახლა კი ვიცი და რაა დასამალი, პირდაპირ გეტყვი: სოფელ პატივაში განსაკუთრებულ რანგში, კულტის დონეზეა აყვანილი პატივი, იგივე განავალი, როგორც ასეთი. ანუ აქ, სახლებს, გარედან და შიგნიდანაც, ლამის კვირაში ერთხელ მაინც, შინაური ცხოველ-ფრინველისა (ძირითადად ძროხის) და საკუთარი განავლით ლესავენ. ამგვარად შელესილი კედლები საერთოდ არ ატარებენ სიცივეს და ინახავენ სითბოს. ძროხისვე გამხმარი ფუნაა პირველი გამასბობელი საშუალება სოფელ პატივაში, ვინაიდან აქ, ამ სიმაღლეზე, ხეს, როგორც ასეთს, წამლადაც ვერ ნახავ და ისიც ფაქტია, რომ ზამთარ-ზაფხულ კაი გემრიელადაც ცივა. ბუჩქნარი და ეკალ-ბარდი, გაგიხარია იმდენია, მაგრამ რად გინდა, რადგან წამებში იწვის და სითბოსმაგვარს არაფერს ტოვებს. სწორედ ამის გამოა, გამხმარი ფუნა რომ გამოიყენება სოფელ პატივაში შეშის მაგივრად. ყველა ოჯახს ჰყავს რამდენიმე ძროხა და შესაბამისად ეზოშიც ნაკელის უზარმაზარი გორები უდგას. სოფლის კაცები მთელი დღის განმავლობაში იმით არიან დაკავებულნი, რომ ძროხის ჯოგს მიჰყვებიან საძოვარზე ხელის ნიჩბებითა და ვედროებით და გაფაციცებით ელოდებიან, თუ როდის მოისაქმებს მათი ძროხა. ფუნის ხელიდან გაშვება თუ დაკარგვა სოფელ პატივაში უდიდეს სირცხვილად ითვლება. ახალგამომცხვარ და ორთქლადენილ ფუნას კაცები ვედროში უჩენენ ადგილს და საღამოსკენ ყველანი სავსე ვედროებით, იმავ ძროხების ჯოგის თანხლების ბრუნდებიან სოფელში. ქალები მთელი დღე საკარმიდამო საქმეებით არიან დაკავებულნი. ისე, ამ სუნს თუ არ ჩავთვლით, ჩემო სოსო, ბინები სრულ წესრიგშია მოყვანილი - ამაში უპირველეს ყოვლისა ჩემი მასპინძლის მრავალოთახიანმა ბინამ დამარწმუნა. დაუმატე ამ ყველაფერს ისიც, რომ იმ წყეული ანძის გადამკიდე აქ ყველანი საშინლად ოფლიანობენ (შედეგად აუტანლად ყარან). ახლა ეს ყველაფერი ერთად წარმოიდგინე და იქნებ ეს სუნიც იგრძნო წამით. ჰო, კინაღამ დამავიწყდა, გამომდინარე ამ საზიზღარი სურნელიდან, ბუზითაა სოფელი პატივა სავსე. ამდენი ბუზი მე არსად მინახავს. ყველგან ბუზი: ჰაერში, მიწაზე, სხეულებზე, ყველგან... ეგ კიდევ არ უნდა იყოს გასაკვირი, გამომდინარე აქაური, როგორც ასეთი, პატივის კულტისა და საშინელი ოფლიანობიდან. და კიდევ ერთი, ძალიან დიდი უცნაურობა - აქ რაღაც უცნაურ დიალექტზე მეტყველებენ. როგორც ვასკვნი, ორიდან ერთი, ან ორივე ერთად: ან უკონტაქტობას უმოქმედია აქაურთა მეტყველებაზე, რაც ნაკლებად სავარაუდოა (რაა ბოლო-ბოლო ხუსი წელი), ანდა ვეჭვობ, რომ ისევ ეს დამპალი ანძაა ყველაფერში დამნაშავე. წარმოიდგინე, რომ ეს სრულიად ახალი, მობილურის მესიჯების ენაა - ახალი გრამატიკული ფორმებითა და სერია-მწკრივებით. ასე მეტყველებს აქ დიდიან-პატარიანად ყველა და, ერთადერთი ყურის გაჩვევა უნდა, თორემ იმის აღქმა და მიხვედრა, თუ რას გელაპარაკება ნებისმიერი აქაური, ძნელი სულაც არაა. მობილური კავშირის სამყაროს არანორმალურად უმოქმედია აქაურებზე - ერთმანეთთან იშვიათად თუ დაილაპარაკებენ: ძირითადად მესიჯებს უგზავნიან და კი არიან მეტწილად ჩუმად და წყნარად. გასაგიჟებელი ამბავია. მართლა არ ვიცი, სად უბედურებაში მოვხვდი. ამაზე მეტი რაღა უნდა იყოს ჯოჯოხეთი, აღარ ვიცი, თუმცა ჯერ სადა ხარ. 

შიდა-ექსკურსიის შემდეგ, როგორც იქნა ჩამოვუსხედით დაბალ ტაბლას და ვახშმობას შევუდექით - თავიდან რა თქმა უნდა ისევ და ისევ უბრად. სუფრა საკმაოდ ღარიბული იყო (რაღაც ბალახ-ბულახის ფხალისმაგვარი კერძი, აგრეთვე დაკეპილი და შემწვარი ხორცი, ოღონდ არ ვიცი რისი), მაგრამ კაი მოშიებული ვიყავი და აღარაფერს დავეძებდი. გემრიელადაც შევექეცი ყველაფერს. მერე ოჯახის უფროსმა ღვინო ჩამოასხა, ჭიქა ასწია, მზერა გამისწორა და პირველი სადღეგრძელო ასე თქვა:

- სჰენი ცჰამოსვლის სჰესახებ! - და უცებვე შესვა. 

გავშრი. ვერაფერს მივხვდი. ნაძალადევი ღიმილით მაინც წავილუღლუღე რაღაც გაუგებრად და მეც გადავყლურწე. ღვინოს უცნაური გემო ჰქონდა - თან მომჟავო იყო, თუმცა ეს არ გამკვირვებია. ამ სიმაღლეზე საერთოდ რამე თუ მწიფობს, ისიც კი ვერ წარმომიდგენია. ეგ კი არა, იმასაც ვერ ვხვდები, ღვინოს რისგან ამზადებენ. ვაზისთვის მე აქ არ მომიკრავს თვალი და... 

მეორე სადღეგრძელო პირველივით უცნაური იყო. ისევ ჩამოასხა სახლიკაცმა, ასწია ჭიქა, მომიჭახუნა და ბრძანა:

- სჰენი პრაფესიის სჰესახებ... 

როგორც იქნა დავიდა ჩემამდე, ანუ მივხვდი, რისი თქმაც სურდა ამ დალოცვილს. გულში კაი გვარიანადაც გამეცინა, მაგრამ აბა როგორ შევიმჩნევდი - კაცი პროფესიას მიდღეგრძელებდა. მერე რა, რომ მოკლედ, ლაკონურად და უცნაურად... როგორც იცოდა - ისე.

- სოფელი პატივას სჰესახებ! - მასპინძლის წარმოთქმულ მესამე სადღეგრძელოს, გავბედე და ჩემი სიტყვაც შევაშველე:

- მაშ გაგიმარჯოთ, კეთილო ადამიანებო. დავლოცავ აქაურობას, თქვენს დახვედრას, თქვენს მასპინძლობას, ამ ოჯახს...

- სოფელი პატივას სჰესახებ! - შემაწყვეტინა სახლიკაცმა მკაცრად.

- ...თქვენს ადათ-წესებს, ყველაფერს... - განვაგრძე აუღელვებლად. - რითაც სულდგმულობს ნებისმიერი აქაური... იმედია, სულ მალე მეგობრებადაც ვიქცევით და რაღა უნდა იყოს ამაზე...

- სოფელი პატივას სჰესახებ!! - დაიგვრგვინა მესამეჯერ მასპინძელმა საკმაოდ მკაცრად და მეც ცოტა არ იყოს შევშინდი. შეწინააღმდეგება აღარ მიცდია, მაშინვე დავდუმდი და უთქმელად გადავყლურწე მთელი ჭიქა. ასეც განვაგრძეთ - ხმას აღარ ვიღებდი, სადღეგრძელოს თქმისას მასპინძელს მხოლოდ ჭიქას ვუჭახუნებდი და თავს ვუქნევდი. თუმცა ეგ რა არის - კიდევ უფრო დიდი უცნაურობები სადღაც შუაღამიდან დაიწყო, ჩემო სოსო. მოკლედ რომ მოვყვე, კაი თხუთმეტ-თხუთმეტი ჭიქა გვქონდა უკვე ნაყლაპი, გემრიელად მთვრალებიც ვიყავით, თვალები გვებლიტებოდა, სახლის პატრონს ტვინი ჰქონდა წაღებული თავისი “სჰესახებ”-ნარევი სადღეგრძელოებით, როდესაც დიდი ოთახიდან უკანალზე ღამის ქოთანაკრული და გულში მკვდარი ბუზებით სავსე ქილაჩახუტებული პატარა გოგონა გამობანცალდა და ტაბლის გარშემო წრის დარტყმა მოკლე ნაბიჯითა და ყვირილით იწყო:

- მამიკ, გავატავე... გავატავე, მამიკ!

მე შემამცივნა, სახლის პატრონს კი ამის გაგონებაზე თვალები გაუფართოვდა, თუმცა ხმა არ ამოუღია - გახევებული მიაშტერდა ერთ წერტილს. უეცრად, ამას სხვა ოთახიდან სახლის პატრონის ცოლის მონოტონური გმინვა დაერთო:

- ან!.. ბან!.. გან!.. დონ!.. ენ!.. ვინ!.. ზენ!.. თან!.. ინ!..

გაოცებული შევყურებდი უკანალზე ღამის ქოთანაკრულ პატარა გოგონას, რომელიც ჩვენს ტაბლას წრეს ურტყამდა და არ ჩერდებოდა:

- მამიკ, გავატავე... გავატავე, მამიკ!!

მამა კვლავ გახევებული და თვალებგაფართოებული იჯდა, საწოლი ოთახიდან კი ისევ ცოლის ხმამაღალი გმინვა ისმოდა:

- ნარ!.. ონ!.. პან!.. ჟარ!.. რას!.. სან!.. 

უეცრად, დიდი ოთახიდან სასადილო ოთახში საოცარი სისწრაფით შემოგორდა ბორბლებიან სარწეველაში მჯდომი დედაბერი, ლამის ტაბლა აგვიყირავა და ბუზის საკლავშემართულმა მანაც საშინელ ხმაზე ღაღადი იწყო:

- დაჯდა ცერად ანდერდზისას... ტახიმ-ტუხიმ... ტახიმ-ტუხიმ... ჰე, მეფეო, გავიპარე... ტახიმ-ტუხიმ... ტახიმ-ტუხიმ... ვერ დავდგები სჰეუკრელად... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... სჰემინდევ და ცამატანე... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ...

წარმოიდგინე ეს ყველაფერი ერთდროულად. ცოლის ანბანური და მონოტონური გმინვა კვლავაც არ წყდებოდა:

- ფარ!.. ქან!.. ღან!.. ყარ!.. შინ!.. ჩინ!..

არც პატარა გოგონა ჩერდებოდა:

- მამიკ, გავატავე... გავატავე, მამიკ!!

დედაბერიც არაფრით ნელდებოდა:

- იცი, ბოლოდ არ დამიგმობ... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... კაცი ბრდზენი ვერ გასცირავს... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... მე სიტკვასა ერტსა გკადრებ... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... სიცრუე და ორპირობა... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ...

თმები ყალყზე დამიდგა. პირველად, მგონი სწორედ მაშინ მივხვდი, თუ რას ნიშნავდა ძარღვებში სისხლის გაყინვა. დაბალ, სამფეხა სკამზე მჯდომი, თითქოს აშკარად ვგრძნობდი, როგორ მემატებოდა ერთბაშად წლები, როგორ ვბერდებოდი და ვჭაღარავდებოდი. ამ დროს კიდევ, ამ ყველაფერს ისიც დაერთო, რომ უცებ თავად ოჯახის უფროსი გამოერკვა, ჩემკენ გადმოიხარა, ამღვრეული მზერა გამისწორა და მანაც ყვირილით შეუშვა თავისი პარტია:

- ექიმ! ჰოდა, სიკვდილმა არ არსებობს, ექიმ! ექიმ! ვინც ეს იცოდეს, სულ იკოს, ექიმ! ექიმ! ვინც არა - არა, ექიმ! 

ხმის ამოღების თავი სად მქონდა. ენაჩავარდნილი განზე გახედვას ვეღარ ვბედავდი: ყველანი ერთდროულად და მთელ ხმაზე ჭექდნენ:

- ჭარ!.. ხან!.. ჯან!.. ჰაე!.. ან!.. ბან!.. გან!.. დონ!.. ენ!.. ვინ!.. ზენ!.. თან!

- მამიკ, გავატავე... გავატავე, მამიკ!!

- რადგან ტავია სიცრუე... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... მე რად გავცირო მოკვარე... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... არა ვიქმ, ცოდნა რას მარგებს... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... მიტ ვისცავლებიტ, მოგვეცეს... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ...

- ექიმ! მე მარტალი ვიკო, ექიმ! ექიმ! სიკვდილმა ცვეტსჰი არ არის, ექიმ! ექიმ! ვინც ესჰინის, ის - დურაკი, ექიმ!

ჩემო სოსო, მოგეჩვენება რომ გავგიჟდი ან ვბოდავ, არადა, სიტყვასაც თუ ვაჭარბებდე, არაკაცი ვიყო. მეც არ ვიცოდი, იმ მომენტში რა ხდებოდა ჩემ თავს, ანდა საერთოდ რა ჯოჯოხეთი ტრიალებდა ირგვლივ. სისხლი საფეთქლებთან მომაწვა. გული რაღაც საშინელი სისწრაფით მიცემდა. ოფლად ვიღვრებოდი და თან საშინლად მციოდა. აურზაური კი არა და არ ცხრებოდა. ვიგრძენი, რომ გული მიმდიოდა და უეცრად, ზუსტად ამ დროს, გარედან ისეთი საშინელი და გამაყრუებელი ზმუილი გაისმა, რომ სახლის კედლებმა რყევა იწყეს. თითქოს სოფლის ყველა ძროხა ერთდროულად ზმუოდა, სახლში კი იგივე აურზაური გრძელდებოდა.

- ...ინ!.. კალ!.. ლას!.. მან!.. ნარ!.. ონ!.. პან!.. ჟარ!

- მამიკ, გავატავე!.. გავატავე, მამიკ!..

- წაგიკიტხავს სიკვარულსა... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... ვიტ იტკვიან, ვიტ აქებენ... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... სიკვარული აგგვამაგლებს... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ... სჰენ არ სჯერხარ, უსცავლელნი... ტახიმ-ტუხიმ, ტახიმ-ტუხიმ...

ზმუილი კარგად არც მახსოვს, რამდენ ხანს გაგრძელდა (მიახლოებით ერთ წუთს ალბათ). მეგონა თავი გამისკდებოდა, მაგრამ არ ვიცი რამ გადამარჩინა. ერთი რაც მოვახერხე - ყურებზე ხელისგულები მთელი ძალით მივიჭირე და თვალები დავხუჭე. არ ვიცი რამდენ ხანს ვიყავი ასე. ერთი კია, თვალი რომ გავახილე და ყურებიდან ხელები ჩამოვუშვი, ზმუილი აღარ ისმოდა. მასთან ერთად ეს ოჯახური ღრიანცელიც დასრულებულიყო: სახლის პატრონიანად ყველანი დუმდნენ. აღარც ცოლი გმინავდა გვერდითა ოთახში. მე ზედაც არ მიყურებდნენ, ვითომც სულ აღარ ვარსებობდი. აშკარა იყო, სულ სხვა რამეს აყურადებდნენ, დროც თითქოს აუტანლად ზანტად მიიზლაზნებოდა, მეტად დუნედ მიიმღვლეოდა. სწორედ ამ დროს დააკაკუნეს კარზე სამჯერ. 

თავიდან ადგილიდან არავინ იძროდა. ყველანი კარისკენ იყურებოდნენ. მერე კაკუნი ისევ განმეორდა, ამჯერად უფრო ხმამაღლა და გულმაც კვლავ საშინელი სისწრაფით ამიძგერდა. მესამეჯერ რომ დააკაკუნეს, სახლის პატრონი მხოლოდ მაშინღა წამოიმართა და კარისკენ ფეხაკრეფით გაემართა. მომეჩვენა, რომ დიდხანს მიდიოდა - ნელა და მძიმედ. ვიდრე ურდულს გადასწევდა, არ ვიცი რა ძალამ წამომაყენა და კარისკენ მთელი ტანით მიმატრიალა. კარი ჯერ კიდევ არ იყო გამოღებული, სახედანაოჭებულმა დედაბერმა, ვითომც აქ არაფერი მომხდარიყოს, ბუზის საკლავი ჩამოუშვა და ბორბლებიან სარწეველაში მჯდომი დიდ ოთახში შეგორდა. უკანალზე ღამის ქოთანაკრული პატარა გოგონაც ცარიელი ქილის ხელში უკან მიჰყვა, მასპინძელმა კი ურდული გადასწია, თავად ისევ ტაბლას დაუბრუნდა და თავის ადგილზე დაეშვა. გული ისევ მთელი ძალით და სხვადასხვა ხმაზე მიცემდა. უცებ მივხვდი, ამხელა დაძაბულობას მართლა ვეღარ გავუძლებდი, ამიტომ იატაკზე დავეშვი, ჩავჯექი და თვალთ დამიბნელდა. 

არც კი ვიცი რამდენ ხანს ვიყავი გულწასული, ერთი კი იყო - გონს რომ მოვედი, პირველი ვინც დავინახე, ტაბლასთან, დაბალ სამფეხა სკამზე მჯდომი ვიღაც გაქუცული კაცი იყო. 

კაცს იღლიაში საკმაოდ მოზრდილი, ცოცხალი კუ ჰქონდა ამოჩრილი. კუ ფეხებს ჰაერში ასავსავებდა, კაცი კი ცრემლიანი მზერით შემომყურებდა. ბინის პატრონი მის პირდაპირ მოკალათებულიყო და თვლემდა. ტაბლა ისევ ძველებურად იყო გაწყობილი. გაოგნებული ვიჯექი იატაკზე და ნელ-ნელა აზრზე მოვდიოდი. უპირველესად, ვიგრძენი რომ აბსოლუტურად ფხიზელი ვიყავი, ანდა ამდენის მერე ეგ რაღა გასაკვირი იქნებოდა, სახლში კი უკვე სამარისებური სიჩუმე იდგა. სწორედ ამ დროს, სახლის პატრონმა თავი ტაბლაზე ჩამოდო და გემრიელი ხვრინვაც ამოუშვა. რა ჯანდაბა უნდა მექნა. წამოდგომას კი არა, კაი ხანს განძრევას ვერ ვბედავდი. ის ვიღაც გაქუცული კაცი კი ისევ მე შემომყურებდა და კვლავაც აცრემლებული ჰქონდა თვალები. როგორც იქნა მოვიკრიფე ნებისყოფა, რაც შეიძლებოდა ფრთხილად წამოვდექი და კედელს ზურგით მივეყუდე. ეს იყო და სწორედ ამ დროს წამოიმართა ფეხზე ის გაქუცული კაციც და ხმა ამოიღო:

- ექიმ... ცჰემი ბიცჰიმ მედუზა დაიცჰიროს, ექიმ... სახლსჰი მაიკვანოს... ცჰიქასჰი კვანდეს... ექიმ, ცჰემი ცოლმა არი კაი ქალი... დიდიLდზუდზუები, რამე... გამე ადგნეს, კისელმა უნდოდეს და ის ცჰიქა დალიონ... ექიმ, ცჰემი ცოლიმ მედუზა გადაკლაპოს, ექიმ... ცუდატ გახდეს, ექიმ... ოფლმა ასხამდეს, ტიტქო დნებოდეს... ექიმ, უნდა მისჰველნოს... აგერ კუ მოგარტვის, ნანდვილი კუ... მასჰ ბამბანერკამ ცჰვენკენ არ იცოდეს, ექიმ... კაი კუ... ექიმ... კაი კუ... - ამ სიტყვების გაქუცულმა კაცმა კუ იატაკზე დასვა. კუმაც როგორც კი თავისუფლად იგრძნო თავი, უმალ ტაბლის ქვეშ შეძვრა. - ექიმ, სჰენ უნდა ცამოხვიდნეს... ცჰემი ცოლმა მისჰველნოს, ექიმ... ცჰემი ბიცჰიმ დარცჰეს კარაულივიტ იქან... ექიმ, ხვალ ორი კუ მოგიკვანოს მე... ორი კაი კუ...

ამ ყველაფრის შემდეგ ხმის ამოღების, ან შეწინააღმდეგების თავი საერთოდ სად მექნებოდა? რა გაეწყობოდა - ჩემი ოთახისკენ რის ვაივაგლახის წავლასლასდი. თან ცალი თვალი მასპინძლისკენ მქონდა, მაგრამ მას არაფერი გაუგია - თავი კვლავაც ტაბლაზე ედო და უდარდელად ხვრინავდა. ჩემს ოთახში საკმაოდ თბილოდა. ფეჩი ისევ გუზგუზებდა. იქვე ძროხის გამხმარი ფუნის პატარა გორა იდგა. ფეჩის კარი გამოვაღე და რამდენიმე ცალი შევაგდე, მერე საწოლზე ჩამოვჯექი და სახე ხელისგულებში ჩავრგე. ვეღარც ვფიქრობდი. არაფრის თავი აღარ მქონდა. გონება ისევ იმ აურზაურის ექოებით იყო სავსე. ძლივას წამოვიმართე. ზურგჩანთიდან სამედიცინო ყუთი ამოვიღე და ყოველი შემთხვევისთვის გაზის პისტოლეტიც გავიჩარე ქამარში. 

გზად საინტერესო არაფერი მომხდარა. საკმაოდ ციოდა. გზას ის გაქუცული კაცი თავისი მობილურით მინათებდა და ეგრეც მივაბიჯებდით. აქა-იქიდან ძროხათა მშვიდი ზმუილი ისმოდა. აღარც მახსოვს რამდენი ვიარეთ. ერთი კი იყო სულ მარცხნივ ვუხვევდით და ღობეებს ვედებოდით. ბოლოს იმ გაქუცულმა კაცმა მობილური სანახევროდ ღია ჭიშკარს მიანათა და შიგნით შემიძღვა. ეზოს ბოლოში ერთსართულიანი, სინათლით ბოლომდე გაჩახჩახებული სახლი ილანდებოდა. ყველა ფანჯრიდან შუქი იღვრებოდა.

- ცჰემი სახლი! - გაიშვირა გაქუცულმა კაცმა ხელი სახლისკენ და კიბეზე ამიძღვა. მერე კარს ხელი ჰკრა და კარგად განათებულ, საკმაოდ ვრცელ ოთახში აღმოვხნდით.

ოთახის შუაგულში მდგომ მაგიდასთან ასე ცამეტიოდე წლის ბიჭი იჯდა და იცრემლებოდა.

- ცჰემი ბიცჰი! - გაიშვირა გაქუცულმა კაცმა ხელი ბიჭისკენ და მანაც აცრემლებული თვალებით ამოგვხედა. არაფრის თავი აღარ მქონდა. არც მისალმების, უბრალო თავის დაქნევისაც კი. სრულ სიცარიელეიი ვყვინთავდი და აუტანლად გულგრილი ვიყავი ყველაფრის მიმართ.

- რატომ ტირილი, ცჰემი ბიცჰი? - დაეკითხა კაცი შვილს. - აგერ ექიმ, ცჰვენი ექიმ, დედა მოარცჰინებს... სჰენ დილას ცახველ, ორი კაი კუ დაიცჰირნო ტბაზე... გარნა ტირილ უცამალოს დედის?

შვილმა არაფერი უპასუხა, სწრაფად წამოიმართა სკამიდან და საწოლი ოთახისკენ გავარდა.

- დედი ენატრების... ეცოდავების... ცელქი ბიცჰი... - თქვა გაქუცულმა კაცმა, და ამ დროს საწოლი ოსახიდან ისევ ბიჭი გამოვიდა. ხელში დიდი ვარცლი ეჭირა, რომელიც წყლით იყო გადაპიპინებული. ბიჭმა ვარცლი ძირს დადგა და საცოდავად მოგვაჩერდა. 

- მამიკ, სჰენ რო ცახვიდე ექიმისტან... - დაიწყო ბიჭმა ქვითინით.

- ჰო, ცჰემო ბიცჰი... - გადაუსვა გაქუცულმა კაცმა ბიჭს თავზე ხელი.

- დედა დადნობა დაიცკოს...

- ვა...

- ვა და ბა... სუ ცკალი გასდიოდის ხელიდგან, ფეხიდგან, მუცლიდგან... სულ-სულ...

- ეგ რა მედუზა მოგიკვანავს, სჰე ოხერნო...

- არ ვიცი... მამიკ, მე ტასჰტი დავდგი იქა, საცოლტგან... ვუკურეფ, ვუკურეფ... დედა დნების...

- დნების?

- სულ დადნების... სულ-სულ... ბოლოს ცკალად იკცეს... დედა აგარ არი, არა... დედა არი ესა... - ამოიქვითინა პატარა ბიჭმა და ვარცლზე თითი მიაშვირა.

ძირს დავიხედე და აშკარად გავარჩიე, ვარცლში ქალის კაბა ტივტივებდა, ასევე ქალის ნიფხავი და გრძელი თმები.

 

აღარ დავწერ, იქ მერე რა მოხდა, მე რა დამემართა, ან შინ როგორ აღმოვჩნდი, ერთი კია, ამ წერილში ჩემი სოფელ პატივაში ჩასვლის მხოლოდ პირველი დღეა აღწერილი. არაფერი გადამიჭარბებია და იმ დღის მართლა ყველაფერი მოვყევი, არ გამომიტოვებია მისხალიც კი. 

უკვე ერთი კვირაა გასული ჩემი აქ ჩამოსვლიდან. ამ წერილის წერა ზუსტად მეშვიდე დღეს დავიწყე და მინდა გითხრა, რომ არც მომდევნო ექვსი დღე ყოფილა იმ პირველზე რამეთი ნაკლები. პირიქით. ისინიც რომ აღვწერო, ალბას ერთი საშინელებათა რომანიც კი გამომივა, მაგრამ სად მაქვს მაგის თავი. ცუდად ვარ, სოსო. დეპრესიულობა, გეხსომება, სულ არ მახასიათებდა, მაგრამ ახლა ძალიან შავად მაქვს საქმე მაგმხრივ - მიტევს და მიტევს. რამდენჯერმე ვცადე ყველაფრისთვის მსუბუქად, ირონიულად თუ ცინიკურად შემეხედა, მაგრამ არ გამომდის. ალბათ იმიტომ, რომ უშუალოდ მე მეხება და რანაირი ექიმი მე ვარ აქ ამის შემდეგ?.. საერთოდ ვის რაში ვჭირდები აქ? ამ ერთ კვირაში ისეთები გადავიტანე, მეტი რომ არ შეიძლება - ეგეთები ყველაზე მურტალ, ბნელ “უჟასებში” არ გექნება ნანახი. თან შიში დამჩემდა საოცარი, ენით აღუწერელი - როგორც კი ამ ანძას შევხედავ, საოცრად ვოფლიანობ, რაღაც-რაღაცები მერევა თავში. ძალაუნებურად ვივიწყებ თითქმის ყველაფერს და ვარ მხოლოდ აწმყოში, პირუტყვივით, ერთი ნათელი სხივი არ გამიკრთება თავში... მგონი ვგიჟდები, ან მართლაც ვპირუტყვდები. აქაც უკვე ეჭვის თვალით მიყურებენ. მგონი აღარც ჯერათ ჩემი ექიმობის, ანდა რაღა დამეჯერება, როცა: 

1. ქალი დადნა, გაწყალდა _Fვერ ვუშველე. 

2. მეორე დღეს მეზობელი კაცი ოცდაათ ბუზად იქცა და ვერაფერი გავაწყე. 

3. მესამე დღეს მეზობლის ძროხამ გამარჯობა მითხრა და ამინდზე გამომელაპარაკა. 

4. მეოთხე დღეს ანძასთან ერთ კაცს ჩაეძინა და სახლში სამი დაბრუნდა. 

5. მეხუთე დღეს - ჩემმა სახლის პატრონმა ძროხის პატივისგან ღვინო დაწურა.

6. მეექვსე დღეს მისმა ცოლმა იმშობიარა და `დედაენა~ შვა, რომელიც თან ლაპარაკობს და თან კი ძუძუსა წოვს.

 

დღეს კვირაა. დღეს რა მოხდება, აღარ ვიცი. ისე, ყველაფერს ვუშვებ. წესით, ამათი და აქაურობის შემხედვარე, მეც უნდა გადავირიო. სახლი კუებითაა სავსე. რა ჯანდაბად მჭირდებიან, ნეტა?.. ისე, ხორცად კი არა უშავთ. ყოველდღე მიხარშავს სახლის პატრონი. 

ამ წერილს რომ ვწერ, ფანჯარასთან ვზივარ. აქედან ის დაწყევლილი ანძა მოჩანს და მეც სულ მთლად გალუმპული ვარ. ვყარვარ ბოლომდე, მაგრამ რას ვიზამ. შენც რა, სიზმარში უკვე მერამდენეჯერ გნახე - როგორც უკანასკნელ ავადმყოფს, სულთმობრძავს, ისე მიყურებდი, თან გამომეტყველება გქონდა ისეთი, თითქოს რაღაც მნიივნელოვანი უნდა მეთქვა ჩემთვის. იქნებ ზუსტად ეს წერილია ჩემი ყველაზე მთავარი სათქმელი ამ ცხოვრებაში. მაშ ეგეთი სიზმრები რაღას ნიშნავს? იქნებ მართლა მიშველო რამე, ვიდრე ბოლომდე არ გადავრეულვარ და გავააქაურებულვარ. კოსტა-ფოსტალიონია ერთი აქ. ყრუ-მუნჯი. როგორც ვიცი, ხვალ დილით ქვემო-სოფელში მოდის. ჩემი სახლის პატრონს უკვე შევუთანხმდი, იმან აუხსნა და ისიც წერილს შიომდე ჩაიტანს. მერე ვნახოთ რა მოხდება. თუ დამეხმარები და გამოაწვევინებ ჩემ თავს აქედან, რა ვიცი, შენს პატივისცემაში ვიქნები სიცოცხლის ბოლომდე. ხომ გყავს ვიღაცები ზემოთ, სოსო. შენც ხომ დიდ სანამდებობაზე ხარ... არ ჭირდებათ აქ ექიმი! ესენი მე არ ვიცი საერთოდ ვინ არიან. გამოვიპარო? ეგ კი ვიფიქრე, მაგრამ რამე არ დამმართონ გზაში, იმის მეშინია. სულ თვალს მადევნებენ. სახლში ვარ - მოსვენება არ მაქვს, გარეთ გავალ და კუდში დამდევენ “ექიმ-ექიმის” ძახილით. სად გაიპარები... მოიფიქრე რამე, თორემ აღარ ვარ კაცი. იქნებ ამ ანძის ავან-ჩავანიც გაიგო. აღარ უნდა ტვინის ჭყლეტა - ეგაა ყველა აქაური უბედურების საწყისი და სათავე. გამორთონ, მე მაგათი დედა ვატირე! რა უქნეს აქაურობას თუ ხვდებიან?! ეს რა ექსპერიმენტს აყენებენ ადამიანებზე... ვინ მისცათ ნება?! უბედურება არაა, ჰა?.. გთხოვ! რამე გამირკვიე და მიშველე! ერთ კვირას კიდევ ალბათ გავძლებ, თუ გადავრჩი და არ ავუშვი აფრები - შენს პასუხს დაველოდები. მერე მეორე წერილს მოგწერ და ეგრე. არ მოგეშვები, სხვა რა საქმე მაქვს. აქ მე ნორმალური ავადმყოფი ვერავინ ვნახე, ანდა რომელი ავადმყოფი, მედიცინა ასეთებთან უძლური და უსუსურია. გინდა დაიჯერე, გინდ არა, სიკვდილიც კი არავის ეკარება... არა კვდებიან, გეუბნები, ფაქტია. როგორც გავიგე, რაც აქ ის ჯოჯოხეთური ანძა დაარჭეს, კაცი-შვილი სოფელ პატივადან თავისი სიკვდილით აღარ გამგზავრებულა საიქიოსკენ, მაგრამ რად გინდა... ადამიანობის აღარაფერი სცხიათ. დარვინი ხომ გახსოვს, რა კაციც იყო, და მისი მოძღვრება? აქ პირიქით ხდება ყველაფერი... უკან-უკან, ან უფრო ზუსტად - გან-გან მიიწევენ, ნაბიჯ-ნაბიჯ. რაღაც საშინელებაა ამათ თავს. ვითომ მხოლოდ განუსაზღვრელ-კრედიტიანი მობილურების გამო გადაიცვალნენ და დახურდავდნენ? თითქოს რაღაც დიდ უწმინდურობასთან დადეს კონტრაქტი. თითქოს ზღაპარში ვარ სტუმრად... ანდა რომელ ზღაპარში... საერთოდ არ უნდა არსებობდეს ასეთი ზღაპრები... სინამდვილეა ეს აქაური, მაგრამ არ ჰგავს ეს ცხოვრებას?! სიკვდილზე უარესი სუნი დგას აქ. არ ვიცი... არაფერი არ ვიცი... სად არის სამართალი, ჰა, სოსო?!... სად, სად ეშმაკში იმალები, ღმერთო?!